آشنایی با صنایع دستی استان ایلام

صنایع دستی، هویت یک ملت

صنایع دستی مجموعه ای از حرفه های مختلف است که فرهنگ یک ملت را به خوبی نمایان می کند؛ صنایع دستی هر کشور یا منطقه نشان دهنده آداب و رسوم و آیین های مختلف آن منطقه می باشد و به همین دلیل از روی صنایع دستی می توان یک ملت را شناسایی و اقلیم و مردمان آن را مورد بررسی قرار داد.

ایلام، سرشار از منابع

 ایلام در باختر ایران زمین و در ناحیه‌ی کوهستانی و نیمه گرم آن قرار گرفته است. ایلام از استان‌های جنگلی محسوب می‌شود که در جنوب آن دشت های وسیعی وجود دارد و همچنین بیش از ۹۰ درصد منابع نفتی و گاز غرب کشور و ۱۱ درصد منابع شناخته شده نفت و گاز ایران در این استان  قرار دارد.

ایلام، قدمتی به بلندای تاریخ

ایلام از گذشته تا کنون از خاستگاه های اصلی تولید و عرضه‌ی صنایع دستی مانند زیراندازهای سنتی بوده و این سرزمین باستانی در حدود ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به وجود آمده و تا ۶۴۰ سال قبل از میلاد به حیات اجتماعی خود ادامه داده است. ایلام در لغت به معنی کشور طلوع آفتاب می باشد.

زندگی سنتی در استان ایلام موجب رونق صنایع دستی  شده است و از گذشته بافته‌هایی همچون قالی، جاجیم، گلیم ساده و . . .  در این استان مورد توجه بوده است که از دلایل این توجه میتوان به فراوانی مواد اولیه این صنعت به خصوص پشم اشاره کرد.

تولیدات صنایع دستی در بین روستاییان، عشایر و اهالی استان ایلام رایج می باشد و یکی از قدیمی ترین فعالیت‌های اقتصادی مردمان این منطقه بوده ؛ بیشتر تولیدکنندگان صنایع دستی که زنان می باشند در زمینه های مختلفی همچون فرش، جاجیم، نمد، گلیم، نقاشی روی شیشه و سفال، لباسهای محلی، سوزن دوزی، حصیربافی و معرق‌کاری مشغول به فعالیت می باشند که از میان آنها گلیم در طول زمان مورد استقبال بیشتری قرار گرفته است.

«در ادامه قصد داریم شما را با انواع صنایع دستی این استان تاریخی آشنا کنیم»

گلیم نقش برجسته

 گلیم نقش برجسته از مهمترین و شاخص‌ترین صنایع دستی ایلام به شمار می‌آید و از تلفیق گلیم ساده و گره قالی به وجود آمده. این گلیم احیا کننده ی گلیم ۸۰۰۰ ساله کشف شده در ترکیه و قالی ۲۵۰۰ ساله پازریک است که امروزه با نوآوری حفظ شده. زمینه گلیم نقش برجسته از بافتی ساده شکل گرفته و نقوش آن گره کامل قالی است و بعد از بافت نقشه های آن از زمینه برجسته تر می‌شوند.

برای بافت گلیم نقش برجسته وسایلی از جمله قلاب، دفتین و دار لازم است که معمولاً از دارهای فلزی که به صورت عمودی نصب می شود استفاده میکنند.

طرح های پرطرفدار گلیم نقش برجسته شامل گل فرنگ، هندسی، تصویری و . . .  میشود که به صورت برجسته بر سطح گلیم کار می‌شوند.

بافت گلیم در این منطقه موجب اشتغال بسیاری از زنان شده و بانوان این منطقه با دریافت دستمزد حاصل از بافت گلیم موفق به گذراندن زندگی روزمره‌ی خود می شوند. اصالت گلیم نقش برجسته مربوط به ایلام می باشد و نخستین بار بافت آن در این شهر شروع شده، اما بافت آن در سایر نقاط ایران نیز همچون اراک صورت می پذیرد.

«در حال حاضر نیز بافندگان زیادی در زمینه بافت گلیم نقش برجسته در ایلام و سایر نقاط ایران مشغول به فعالیت و کسب درآمد هستند.»

احرامی بافی

 هنر احرامی بافی جنبه تزیینی و کاربردی دارد و برگرفته از جاجیم بافی می باشد. تولید این پارچه خاص در بین مردم روستا و عشایر رواج دارد و جزء صنایع دستی پر طرفدار ایلام محسوب می شود.

پارچه های احرامی معمولاً در دو رنگ سیاه و سفید وجود دارند اما گاه به رنگ‌های سبز، قرمز و سفید نیز بافته می شود.  هنر احرامی بافی در شهرهای خوزستان، یزد و به ویژه ایلام  از پیشینه ای دیرینه برخوردار است.

از پارچه های احرامی  به عنوان زیر انداز، سجاده،  رومیزی، رومبلی و دیوارکوب استفاده می شود.

قالی بافی

 قالی بافی از جمله هنرهای اصیل ایرانی به شمار می‌آید و در حال حاضر جزئی از زندگی و فرهنگ جامعه‌ی ایران اسلامی محسوب می شود.

هنر قالی بافی ابتدا در میان ایالات و قبایل چادرنشین ایلامی که کار اصلی و عمده‌ی آنها دامداری بوده است پدیدار شده. نقطه اوج قالی بافی مربوط به دوران صفویه می شود؛ چرا که در این دوره کارگاه های قالی بافی شاهی در بسیاری از نقاط ایران برپا شده بود و قالی هایی که در این دوره بافته شده اند امروزه در بسیاری از موزه های بزرگ‌ جهان نگهداری می شود.

نمد مالی

 هنر نمد مالی از قدیمی ترین و کهن ترین شیوه های نساجی و بافت بوده و با وجود تمام بی توجهی ها هنوز در ایران تولید می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد. نقش هایی که در نمد مالی استفاده می شوند شامل زرین، سیمین، گنجشک و زیگزاگ است.

مواد اولیه تولید این هنر، پشم گوسفند می باشد که مراحلی طولانی را برای تبدیل شدن به نمد طی می کند .

شغل نمد مالی بسیار سخت و طاقت فرسا می باشد و از آن می‌توان به عنوان مشاغل سخت یاد کرد؛ چراکه تمام اعضای بدن درگیر آن هستند و افراد باید مدتی طولانی را با فعالیت سنگین بدنی برای تولید نمد سپری کند و در راستای این کار با مشکل ساییدگی دست نیز مواجه می شوند.

گیوه بافی

 گیوه بافی یکی از ارزشمند ترین صنایع دستی ایلام می باشد و کاربردهای متنوعی به ویژه در فصل تابستان دارد اما امروزه به دلیل رواج کفشهای ماشینی این هنر رونق خود را از دست داده.

تولید گیوه در سه مرحله انجام می پذیرد:

_ آماده کردن تخت گیوه

_ بافت رویه‌ گیوه

_دوختن رویه گیوه به تخت گیوه

امروزه با‌ به کارگیری خلاقیت در این هنر نمونه های صندل زیبا با طرح ها و رنگ های متنوع تولید شده که علاقه مندان زیادی را به خود جذب کرده و می‌تواند موجب رونق دوباره این هنر ارزشمند شود.

سفالگری

سفالگری صنعتی پر پیشینه در تاریخ هنر ایران است و با استفاده از گل رس و ابزارهای گوناگون میتوان به تولید این صنایع دستی پرداخت.

مشاهده محصولات : محصولات سفالی

نمونه هایی از صنایع دستی سفالی ایلامی شامل ظرف‌های سفالین با نقش های ظریف هندسی و اشکال جانوران است که تخیل در ایجاد طرح های آنان نقش اساسی داشته.

جاجیم بافی

  جاجیم بافی یک صنایع دستی بافته شده از پشم تابیده و رنگی است که دو‌ رو و نسبتاً ضخیم می باشد و اغلب در مناطق غرب و شمال غربی ایران مانند ایلام تولید می شود.جاجیم استفاده هایی مانند زیر انداز، رختخواب پیچ و روکرسی دارد .

نقش و رنگ های روی جاجیم به وسیله تار و پود یک سانی که از هر دو طرف دیده می شود به وجود می آید و به علت پرز نداشتن جاجیم می توان از هر دو طرف آن استفاده کرد.

طرح هایی که در تولید جاجیم استفاده می‌شوند شامل:  پلکانی، راه راه،  کنگره‌ای و چهارخانه می باشد.

معرق روی چوب

معرق روی چوب از چندین سال قبل تاکنون در استان ایلام راه اندازی شده و در بیشتر مناطق  آن از رونق خوبی برخوردار می باشد ؛همچنین این صنایع دستی از صنایع محبوب ایلام به شمار می آید.

معرق به معنای در کنار هم قرار دادن تکه های رنگین چوب و مصالح دیگری از جمله آج، فلز و صدف می باشد؛ به طوری که طرح مورد نظر ما حاصل شود.

سابقه معرق کاری به سال ۱۳۰۹ شمسی بازمی‌گردد و در طی سالیان زیاد این هنر هم پای حرکت زمان،  پیشرفت کرده است.

بافت سیاه چادر

 سیاه چادر که در اصطلاح به آن «دورا » گفته می‌شود؛ نوعی چادر سیاه رنگ است که با استفاده از موی بز بافته شده.

این چادر دارای خواص فوق‌العاده‌ای می باشد؛ چراکه در تهیه آن از پشم بز استفاده شده که باعث می شود  در فصول گرم سال به ویژه تابستان منافذ سیاه چادر باز شده و هوای داخل آن خنک شود و در فصول سرد سال به ویژه زمستان منافذ آن بسته شده و از ورود سرما و باران جلوگیری کند.

عبا‌بافی

یکی از صنایع مهم ایران زمین که قدمتی طولانی دارد، صنعت عبابافی می‌باشد که در گذشته از آن به عنوان یک لباس استفاده میشده و اکنون نیز تعداد کمی بافنده در این زمینه مشغول به فعالیت می باشند. بی‌توجهی مردمان در طول زمان به این صنعت موجب شده  این هنر ارزشمند رو به فراموشی برود.

صنعت ارزشمند عبابافی در گذشته شغل خیلی از اهالی ایلام به شمار می‌آمده، اما امروزه خریداری ندارد و به همین دلیل کارگاه های تولید آن بسته شده است.

پشم شتر مهم‌ترین ماده ی اولیه برای تولید عبا به شمار می آید که امروزه بسیار کمیاب شده و به همین دلیل در استان ایلام برای تولید آن از کرک استفاده می شود.

چیت بافی

چیت محصولی بافته شده از نی می باشد که برای اطراف سیاه چادر ها کاربرد دارد. تاریخچه‌ی چیت بافی را می‌توان با تاریخ چادرنشینی برابر دار است؛ چرا که عشایر برای دیواره‌های چادرهایشان از چیت استفاده می کردند.

چیت با استفاده از الیاف گیاهی و موی بز بافته می شود و به دلیل ماهیت بافت آن نقوش به کار برده در چیت به صورت هندسی می باشد.

« امروزه از چیت می توان به عنوان پارتیشن در خانه های آپارتمانی استفاده کرد.»

اریسا، رنگین‌کمانی از صنایع دستی ایرانی

شرکت صنایع دستی اریسا در جهت تولید و بسته بندی محصولات صنایع دستی ایرانی فعالیت می کند‌ و توانسته با ارائه‌ی محصولاتی زیبا و ارزنده از هفت شاخه‌ی اصلی صنایع دستی ایران، نمایانگر مجموعه‌ای همانند یک رنگین کمان درخشان به دوستداران  صنایع دستی ایرانی باشد  و بازدید و خرید این صنایع را برای همگان آسان کند.

اگر شما نیز قصد خرید صنایع دستی برای خود و یا هدیه دادن آن به عزیزانتان را دارید پیشنهاد می‌کنیم که از سایت اریسا بازدید نمایید تا به راحت ترین شیوه ممکن محصول مورد نظر خود را خریداری کنید.