آشنایی با صنایع دستی استان آذربایجان شرقی

سیری در آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی بزرگ ترین و پرجمعیت ترین استان ناحیه شمال غربی ایران به حساب می‌آید که از سمت شرق به استان اردبیل و از سمت جنوب شرق به استان زنجان محدود می‌شود. این استان دارای آب و هوای سرد و کوهستانی است و کل محدوده‌ی آن را کوه ها و ارتفاعات تشکیل داده‌اند و مساحتی بالغ بر ۴۵۴۹۱مربع را دارا می‌باشد. آذربایجان شرقی دارای ۲۱ شهرستان است و مرکز آن تبریز می‌باشد.

آشنایی با صنایع دستی آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی یکی از ارزشمندترین استان های ایران به شمار می آید. اگر سفری به آذربایجان شرقی داشته باشید قطعاً تنوع صنایع دستی شما را به تعجب وا خواهد داشت و انتخاب سوغات از میان این همه صنایع خوش آب و رنگ برای شما سخت خواهد بود.

آذربایجان شرقی از جمله استان‌هایی است که علاوه بر صنایع دستی، دارای خوراکی های محلی فوق‌العاده‌ای نیز می‌باشد؛ بنابراین می تواند از هر نظر دست شما را برای خرید سوغات باز بگذارد و گشت و گذار در بازار هایش را  لذت بخش تر کند.

در ادامه مطلب به معرفی برخی از صنایع دستی نفیس و ارزشمند این استان می پردازیم.

قالی بافی

حتما تا کنون نام قالی تبریز را شنیده اید که از شهرت بسیاری برخوردار است و از ارزشمندترین و نفیس ترین قالی های جهان به شمار می آید.

قالی بافی از مهمترین صنایع دستی ایران به شمار می آیند که در بسیاری از شهرها بافت آن با نقشه ها و روش های مختلف انجام می پذیرد. اما تبریز یکی از مراکز مهم بافندگی قالی در ایران است و بسیاری از فرش های آن در موزه های معتبر جهان نگهداری می‌شوند‌.

اگر بخواهیم کمی دقیق تر به پیشینه هنری این استان نگاه کنیم باید گفت که سابقه تاریخی هنری مردمان آذربایجان شرقی مربوط به دوره ماد‌ ها می شود و طراحی فرش در آن سابقه‌ ای بسیار طولانی دارد. از جمله استادانی که در این زمینه موجب خلق آثاری گرانبها و با ارزش شده اند و خدمات ارزنده ای انجام داده اند می توان به استاد میر منصور،حبیب الله امین افشار، میرزا تقی خیابانی، محمد حسین نجف زاده معروف به «تبریزی» ، تهرانچی، عبدالله باقری و . . . اشاره کرد.

گلیم بافی

از جمله رشته های هنری که در آذربایجان شرقی به آن توجه زیادی می شود و بسیار رایج است می‌توان به گلیم بافی اشاره کرد. جالب است بدانید که گلیم های آذربایجان شرقی ذهنی باف هستند؛ یعنی اینکه برای بافت آن از نقشه استفاده نمی شود و طرح های بافته شده حاصل ذوق و خلاقیت و تصاویر ذهنی بافنده گلیم هستند که همواره موجب پدیدار شدن آثاری ارزشمند می شود.

در یک طبقه بندی ساده گلیم های بافته شده در این استان را می‌توان به دو دسته گلیم های سوماک (ورنی) و گلیم های ساده (دورو) تقسیم کرد.

تارهای گلیم ساده از پنبه و پود آن از جنس پشم می باشد و گلیم های ورنی نیز دارای تار و پود نازکی از نخ های پنبه ای و آگاه پود پشمی هستند. در بافت گلیم های ورنی از شیوه پود پیچی استفاده می‌شود و این گلیم ها اصولاً طرح‌هایی از حیوانات اهلی و وحشی را دارا می باشند.

پارچه بافی

بافتن پارچه با استفاده از روش های دستی از قدیم الایام در ایران به شیوه‌های مختلفی رواج داشته است. در این میان بافت پارچه های ابریشمی و زری در سایر نقاط ایران و به ویژه آذربایجان شرقی بسیار مورد توجه و متداول بوده است؛ به طوری که در دوران صفویه آذربایجان در زمینه بافت پارچه به اوج شهرت رسید.

بسیاری از پارچه های بافته شده توسط هنرمندان این استان که از جنس های ابریشم زربفت، مخمل و . . . می باشد ؛ در موزه هنرهای تزئینی اصفهان و موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شوند‌.

امروزه نیز پارچه‌های تولید شده در یزد و سایر شهرستان های آذربایجان شرقی از کیفیت بالایی برخوردار هستند و  محبوبیت زیادی در میان مردم دارند.

صنایع نقره ای

نقره یکی از فلزات زینتی و ارزشمند محسوب می‌شود که از خاصیت چکش خواری برخوردار است و به همین جهت از آن در ساخت و تولید بسیاری از ظروف، زیورالات و اشیاء زینتی که نیازمند ظرافت و دقت بالایی در تولید می باشند استفاده می شود.

این صنعت در تبریز قدمتی دیرینه دارد و تا حدود ۲۰ سال قبل نزدیک ۲۵ کارگاه نقره سازی مشغول به کار بودند و ۱۰۰ نفر از هنرمندان زحمتکش در این زمینه فعالیت می‌کردند؛ اما امروزه این هنر نفیس و ارزشمند گام در مسیر فراموشی نهاده و طرفداران خود را از دست داده؛ از این رو صاحبان این مشاغل هنری مجبور به جمع آوری کارگاه های خود شده اند.

سوزن دوزی

یکی دیگر از رشته‌های ارزشمند و پرکار آذربایجان‌شرقی سوزن دوزی می باشد که خاستگاه، و ازجمله شهرستان های فعال در زمینه‌ی تولید آن، ممقان در ۵۰ کیلومتری غرب تبریز است. امروزه نیز این هنر ارزشمند همانند نقره کاری رو به فراموشی رفته و طرفداران خود را از دست داده؛ که یکی از دلایل آن درآمده اندکی است که عایده هنرمندان این صنعت می‌شود. خوشبختانه در سال های اخیر سازمان صنایع دستی پا به میدان نهاده و با حمایت و پشتیبانی از صنعت سوزن دوزی موجب به رونق دوباره چرخه تولید آن و اشتغال زایی هنرمندان این حوزه شده است.

سبد بافی

سبدهای چوبی از قدیم مورد استفاده زنان برای حمل کردن نان و میوه بوده است و امروزه نیز از این سبد ها به عنوان شیئی تزئینی در خانه ها استفاده می شود و همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده است؛ هرچند که ممکن است گاهاً آهن از طرف مسئولین و سازمان صنایع دستی مورد حمایت قرار نگیرد.

برای بافت این سبد ها از ترکه که چوبِ انعطاف پذیر درختانی مانند آلبالو، سنجد، آغاج و . . . است؛ استفاده می‌شود.

نگارگری

نگارگری یکی از اصلی ترین و ارزشمندترین رشته های هنری ایران و به ویژه آذربایجان‌شرقی به حساب می آید که برآمده از فرهنگ اسلامی ایرانی است؛ به طوری که امروزه هنر نگارگری ایرانی از آثار نگارگری ترکی و هندی به آسانی قابل تشخیص است.

هنر نگارگری در واقع آنچه را که هنرمند در پرده خیال  دیده است را به تصویر می کشد و به این وسیله به خلق اثری ارزشمند می پردازد.

زیورآلات سنتی

زیورآلات یکی از چشم نواز ترین صنایع دستی آذربایجان شرقی به شمار می رود که از دیرباز تاکنون همواره مورد توجه بوده است و در طول زمان دستخوش تغییر و تحولاتی چشم‌نواز شده است. برای تولید زیورآلات معمولاً از فلزاتی همچون طلا و نقره و سنگ های ارزشمند همانند فیروزه و عقیق استفاده می‌شده.  تولید و ساخت زیورآلات با نهایت دقت و صورت می‌گرفته تا محصول خروجی بالاترین کیفیت را دارا باشد.

سخن پایانی

در این مطلب سعی داشتیم که شما را با صنایع دستی ارزشمند آذربایجان شرقی آشنا و از اهمیت و ارزش آن آگاه سازیم. امید است که با حمایت از صنایع دستی نفیس این منطقه علاوه بر قدردانی از هنرمندان زحمت کش آذربایجانی، به حفظ و جلوگیری از فراموشی بسیاری از صنایع دستی کهن و نفیس کمک شایانی شود.

در همین راستا شرکت صنایع دستی اریسا با ارائه‌ی ست های شکیل و کاربردی از صنایع دستی مناطق مختلف ایران، سعی در اجتناب از خرید کالاها ی خارجی و ترویج فرهنگ استفاده از صنایع دستی کشور عزیزمان دارد.

امیدوارم که مردمان ایران زمین نیز با خرید و حمایت از صنایع دستی‌ ایرانی علاوه بر حمایت از هنرمندان فعال در این زمینه موجب اشتغال زایی و و رونق اقتصادی هر چه بیشتر کشورمان شوند.

برای مشاهده و خرید محصولات اریسا میتوانید به سایت اینترنتی این شرکت مراجعه کرده و از میان طیف انبوهی از محصولات، کالای مورد نظر خود را انتخاب و به راحتی سفارش خود را ثبت کنید.